Over deze editie

1.Gebruiksaanwijzingen

 

Gebruiksaanwijzing ‘Brieven’ (filmpje)

 

Gebruiksaanwijzing ‘Brieven’ (tekst)

Vooraf

Gebruik bij voorkeur Mozilla Firefox  of Google Chrome als browser.

Door te klikken op de knop ‘Ga naar Brieven’ op de homepage of op de knop ‘Brieven’ in de menubalk verschijnt het beginscherm.

(Klik om te vergroten)

Full-text zoeken in de brieven

Links boven in het beginscherm staat het tekstveld. Hier kun je een trefwoord invullen. Vink Match case aan om een onderscheid te maken tussen hoofdletters en kleine letters; vink Fuzzy aan als de zoekactie ook verwante spellingen en woorden moet opleveren.

Door in het tekstveld het trefwoord ‘uitgever’ in te vullen en op het loepje rechts te klikken, verschijnen rechts op het scherm de resultaten van je zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

De standaardpresentatie van de resultaten kan met behulp van de listboxes boven de resultatenlijst als volgt worden aangepast

• Door te klikken op het driehoekje naast ’10 brieven’ verschijnt een dropdown-menu, waarin je het aantal te tonen brieven kunt aanklikken;
• Door het vinkje bij ‘Toon metadata’ te verwijderen verberg je de metadata;
• Door te klikken op het driehoekje naast ‘Sorteer op’ verschijnt een dropdown-menu. Door te klikken op de driehoekjes achter de items verschijnen dropdown-menu’s. Hierin kun je de items voor de gewenste sortering aanklikken. Klik op ‘Toepassen’ om deze te activeren.

Klik op ‘Nieuwe zoekvraag’ voor een nieuwe zoekactie.

Brieven selecteren met facets

Onder het tekstveld staan de filters of facets (‘Afzender’, ‘Ontvanger’ enz.). De items  onder de facets staan in de standaardpresentatie gesorteerd op aantal. Met de icoontjes boven de cijferkolommen kun je

• In het tekstveld een trefwoord invullen (trechtertje links);
• Sorteren op aantal, in twee richtingen (middelste icoontje);
• Alfabetisch sorteren, in twee richtingen (icoontje rechts).

Gebruik de facets om een selectie te maken uit de brieven. Vink bij voorbeeld onder het facet ‘Afzender’ Kloos, Willem Johannes Theodorus aan en onder het facet ‘Ontvanger’ Witsen, Willem Arnoldus/Schorr, Augusta Maria.  Rechts verschijnt dan het resultaat van je zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

Door op ‘Filters inklappen’ te klikken verdwijnen de items onder de facets.  Afzonderlijke facets kun je openklappen door erop te klikken.

(Klik om te vergroten)

Met het tekstveld bij de facets  kun je snel een facet-item vinden. Open bij het facet ‘Plaats’ het tekstveld en vul daar bij voorbeeld San Francisco in. Door de checkbox links van het tekstveld aan te vinken verschijnt het resultaat van je zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

Met de schuifbalk onder ‘Periode’ selecteer je brieven uit een bepaalde periode; de periodegrenzen zijn gespecificeerd op jaar. Met het loepje rechts activeer je de zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

Met het facet ‘Datum’ kunnen brieven per maand worden geselecteerd. Open het tekstveld en vul daar bij voorbeeld 1894-07 in. Door de checkbox links van het tekstveld aan te vinken activeer je de zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

Brieven raadplegen

Door te klikken op een brief in de lijst met resultaten verschijnt de brief in de standaardpresentatie.

(Klik om te vergroten)

Midden op het scherm staat de transcriptie, met links daarvan de afbeelding van het eerste blad van de brief. De icoontjes in de transcriptie verwijzen naar de opeenvolgende bladen van de brief. Deze staan als thumbnail  rechts van de transcriptie. Als je een thumbnail aanklikt verschijnt links op het scherm de bijbehorende afbeelding. Je kunt de afbeeldingen vergroten door er twee keer op te klikken.

(Klik om te vergroten)

Schuin links van de afbeelding staat de zoomtool. Ga met de muis over het onderste deel om het navigatiescherm te activeren. Hiermee kun je de afbeelding als volgt manipuleren

• Vergroten (plusje);
• Verkleinen ( minnetje);
• In één keer terug naar het standaardformaat (twee pijltjes);
• Delen van de vergrote afbeelding in vier richtingen selecteren (driehoekjes);
• Zoomtool inklappen (kruisje);
• Zoomtool uitklappen (plusje dat verschijnt als de zoomtool ingeklapt is).

Door op ‘Metadata’ (boven de zoomtool) te klikken, verschijnen de gegevens van de brief. Klik er nogmaals op om de gegevens weer te verbergen.

(Klik om te vergroten)

De balk bovenaan het scherm  toont miniatuurafbeeldingen van de geselecteerde brieven. Door op de brieven te klikken worden ze geopend.

Tussen de balk en de transcriptie staan de namen van de afzender en de ontvanger. Door te klikken op een naam verschijnt het biografisch profiel  van de correspondent.

(Klik om te vergroten)

Het biografische profiel van een correspondent kan ook worden opgeroepen vanuit de resultatenlijst van de brieven. Klik hiervoor op het icoontje met het pijltje achter de naam van een correspondent.

(Klik om te vergroten)

Meer over de biografische profielen in de Gebruiksaanwijzing ‘Correspondenten’.

 

Gebruiksaanwijzing ‘Correspondenten’ (filmpje)

 

Gebruiksaanwijzing ‘Correspondenten’ (tekst)

Vooraf

Gebruik bij voorkeur Mozilla Firefox  of Google Chrome als browser.

Door te klikken op de knop ‘Ga naar Correspondenten’ op de homepage of op de knop ‘Correspondenten’ in de menubalk verschijnt het beginscherm.

(Klik om te vergroten)

Zoeken op naam

Links boven in het beginscherm staat het tekstveld. Hier kun je een naam invullen. Vink Fuzzy aan als de zoekactie ook verwante spellingen en namen moet opleveren.

Door in het tekstveld de naam ‘Vosmaer’ in te vullen en op het loepje rechts te klikken, verschijnt rechts op het scherm het resultaat van je zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

Klik op ‘Nieuwe zoekvraag’ voor een nieuwe zoekactie.

Correspondenten selecteren met facets

Onder het tekstveld staan de filters of facets (‘Volledige naam’, ‘Alternatieve naam’ enz.).

• De items onder de facets ‘Volledige naam’ en ‘Alternatieve naam’ staan alfabetisch gesorteerd. Met het icoontje rechts boven de cijferkolommen van deze facets kun je de sortering A-Z veranderen in Z-A;
• De items onder de facets ‘Karakteristiek’, ‘(Sub)domein’, ‘Periodiek’ en ‘Lidmaatschap’ staan in de standaardpresentatie gesorteerd op aantal. Met de icoontjes boven de cijferkolommen van deze facets kun je
  • In het tekstveld een trefwoord invullen (trechtertje links);
  • Sorteren op aantal, in twee richtingen (middelste icoontje);
  • Alfabetisch sorteren, in twee richtingen (icoontje rechts).

Gebruik de facets om een selectie te maken uit de correspondenten. Vink bij voorbeeld onder het facet  ‘Geslacht’ Vrouw aan en onder het facet ‘Karakteristiek’ Onderwijzer. Baken vervolgens in de schuifbalk onder ‘Geboortejaar’ de periode 1854-1872 af en activeer de zoekopdracht door te klikken op het loepje rechts. Rechts verschijnt dan het resultaat van je zoekopdracht.  De facets op grond waarvan de correspondenten geselecteerd zijn, zijn gehighlight.

(Klik om te vergroten)

De standaardpresentatie van de resultaten kan met behulp van de listboxes boven de resultatenlijst als volgt worden aangepast

• Door te klikken op het driehoekje naast ’10 correspondenten’ verschijnt een dropdown-menu, waarin je het aantal te tonen correspondenten kunt aanklikken;
• Door het vinkje bij ‘Toon metadata’ te verwijderen verberg je de metadata;
• Door te klikken op het driehoekje naast ‘Sorteer op’ verschijnt een dropdown-menu. Door te klikken op de driehoekjes achter de items verschijnen dropdown-menu’s. Hierin kun je de items voor de gewenste sortering aanklikken. Klik op ‘Toepassen’ om deze te activeren.

Door te klikken op het loepje in de listbox  ‘Zoek brieven van 5 correspondenten’  verschijnen de brieven van en aan de geselecteerde correspondenten.

(Klik om te vergroten)

Door op ‘Filters inklappen’ te klikken verdwijnen de items onder de facets. Afzonderlijke facets kun je openklappen door erop te klikken.

(Klik om te vergroten)

Met het tekstveld bij de facets kun je snel een facet-item vinden. Open bij het facet ‘Karakteristiek’ het tekstveld en vul daar bij voorbeeld Beeldhouwer in. Door de checkbox links van het tekstveld aan te vinken verschijnt het resultaat van je zoekopdracht.

(Klik om te vergroten)

In de biografische profielen van de correspondenten zijn de velden ‘Subdomein’ en ‘Domein’ afzonderlijk weergegeven. In de faceted search zijn ze om technische redenen samengevoegd. Aanduidingen met een asterisk na de slash (bij voorbeeld ‘Beeldende kunsten/*’) verwijzen naar een domein, aanduidingen met een typering na de slash (bij voorbeeld ‘Beeldende kunsten/Toegepaste kunst’) verwijzen naar een subdomein.

Om technische redenen heeft het selecteren van meerdere facet-items binnen de facets ‘Karakteristiek’, ‘(Sub)domein’, ‘Periodiek’ en ‘Lidmaatschap’ een uitbreiding (in plaats van een inperking) van de selectie tot gevolg. Het getal achter het facet-item geeft het aantal treffers binnen de actieve selectie weer. Vink bij voorbeeld in het facet ‘(Sub)domein’ het facet-item ‘Letteren en Taal/Letteren’ aan. Dit levert 264 treffers op. Binnen deze selectie telt het facet –item ’Geneeskunde/*’ twaalf treffers. Als men vervolgens dit facet-item aanvinkt, verandert het aantal treffers achter ‘Geneeskunde/*’ van twaalf in 22. De resultatenlijst toont geen twaalf treffers (voor correspondenten die zowel in het subdomein ‘Letteren en Taal/Letteren’ als in het domein ‘Geneeskunde/*’ voorkomen), maar 274 treffers. Dit zijn correspondenten die òf alleen in het subdomein ‘Letteren en Taal/Letteren’ voorkomen  (264) òf alleen in het domein ‘Geneeskunde/*’(10)  òf zowel in het subdomein ‘Letteren en Taal/Letteren’ als in het domein ‘Geneeskunde/*’ (12). De gezochte selectie van twaalf personen is betrekkelijk snel te vinden in de resultatenlijst doordat de treffers gehighlight zijn.

(Klik om te vergroten)

Bekijk het biografisch profiel van een correspondent

Door te klikken op de naam van een correspondent in de resultatenlijst verschijnt het biografisch profiel van de betreffende correspondent.

(Klik om te vergroten)

Door te klikken op  ‘Lees meer’ worden de geraadpleegde bronnen zichtbaar, evenals de datum van afsluiting van het profiel.

(Klik om te vergroten)

Door te klikken op het loepje achter de naam bovenaan het biografisch profiel verschijnen de brieven van en aan de betreffende correspondent.

Zie voor meer informatie hierover de Gebruiksaanwijzing ‘Brieven’.

2. Colofon

De editie Brieven en Correspondenten rond 1900 is het resultaat van een onderzoeksproject van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW), uitgevoerd door Annemarie Kets.

De editie kon worden gerealiseerd mede dankzij de inzet en bijdragen van een groot aantal instellingen en personen. Alle betrokkenen wil ik hartelijk danken voor hun inspirerende steun in woord en daad.

De brieven in deze uitgave zijn afkomstig uit collecties van de volgende instellingen en particulieren:¹ 

• Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam (Amsterdam)
• Koninklijke Bibliotheek (Den Haag)
• Letterkundig Museum (Den Haag)
• Rijksprentenkabinet (Amsterdam)
• Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (Den Haag)
• Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (Amsterdam)
• Nederlands Muziek Instituut (Den Haag)
• Gemeentearchief Den Haag
• Particuliere collectie Paul Gorter
• Museum Meermanno (Den Haag)
• Stichting Vrienden van de Schilder Martin Monnickendam
• Witsenhuis (Amsterdam)
• Archief Mankunagaran (Surakarta)
• Gemeentearchief Amsterdam
• Familiearchief Van Hell

 

De bibliotheek Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam heeft speciaal voor deze editie digitale kleurenafbeeldingen van brieven uit haar collecties laten vervaardigen en ter beschikking gesteld. De Koninklijke Bibliotheek (Den Haag) leverde digitale afbeeldingen van de correspondentie van Willem Witsen; deze waren eerder gepubliceerd op het Geheugen van Nederland: Online beeldbank van Archieven, Musea en Bibliotheken. Het Letterkundig Museum en het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie verleenden toestemming voor het scannen van brieven uit hun collecties. Voor hergebruik van de afbeeldingen dient toestemming te worden aangevraagd bij de desbetreffende instellingen.

De Erven Harry G.M. Prick, Margaretha H. Schenkeveld & Rein van der Wiel, de Stichting Willem Witsen en Rob van der Schoor & Ilona Brinkman gaven toestemming om door hen vervaardigde en eerder gepubliceerde transcripties te integreren in Brieven en Correspondenten rond 1900.² De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren  maakte dit mogelijk door het leveren van de digitale bestanden.  Voor hergebruik van deze transcripties dient  toestemming te worden aangevraagd bij de desbetreffende rechthebbenden.

De Coornhert Stichting (voorheen Kitty van Vloten Stichting) en met name haar voorzitter, dr. Gerlof Verwey, was van meet af aan nauw betrokken bij deze uitgave. In 2008 onderzocht het Huygens Instituut in opdracht van de Stichting de mogelijkheden van een uitgave van de correspondentie van Albert Verwey.³ Nadien kon dankzij een subsidie van de Stichting voor enige tijd een onderzoeksassistent worden aangesteld.

De Verwey-deskundigen Lucien Custers, Dick van Halsema, Madelon de Keizer, Margaretha Schenkeveld, Gerlof Verwey en Menno Voskuil  verleenden bij de start van het project waardevolle adviezen. Margaretha Schenkeveld was bovendien behulpzaam bij het oplossen van hardnekkige transcriptieproblemen.

Stagiairs en geschoolde vrijwilligers hebben door de jaren heen een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van Brieven en Correspondenten rond 1900. Het betreft Renée van Baalen, Audrey van den Broek, Elske Dorgelo, Elaine Ernst, Yolanda de Haan, Pieter Huijgens, Joost de Jong, Jonica Kaagman, Maite Karssenberg, Koen van Loon, Carmen Meuffels, Annelies de Mol , Saskia van de Molengraaf, Anne Beth Peerdeman, Bodwine van Sluis, Evelien van der Veer, Dita van Wieren, Simon van Wijk en Nienke Zuidema. Bijdragen leverden ook de deelnemers aan de werkcolleges ‘Lezen en laten lezen’  onder leiding van Fabian Stolk (Universiteit Utrecht) en de deelnemers aan mijn werkcolleges ‘Inleiding Editiewetenschap’ aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Als onderzoeksassistenten werkten mee: Connie Klützow, Mirjam Koelewijn, Bram Oostveen en Dita van Wieren.

Aan mijn blog Opgravingen werkten de volgende gastbloggers mee: Peter Boot, Pieter Huijgens, Rob van de Schoor, Bart Slijper, Fabian Stolk, Dita van Wieren en Ester Wouthuysen. Milo van de Pol nam de vormgeving van de blog voor zijn rekening.

Vele malen heb ik een beroep kunnen doen op de expertise van mijn collega’s. De digitale werk- en publicatieomgeving van Brieven en Correspondenten rond 1900  kwam tot stand door de inzet van René van der Ark, Gijsjan Brouwer, Bram Buitendijk, Bram van Dam, Bas Doppen, Guido Gerritsen, Rik Hoekstra en Astrid Kulsdom van de afdeling ICT-beheer en -ontwikkeling. Bas Doppen verzorgde bovendien de verfilming van de gebruiksaanwijzingen van deze editie. Peter Boot was de onmisbare schakel tussen mij-als-letterkundige en mijn IT-collega’s. Milo van de Pol verzorgde de vormgeving van de website.

Inspirerend, ten slotte, waren de gesprekken in de discussiegroep ‘Interdisciplinaire netwerken rond 1900’ met mijn collega’s Sebastiaan Derks (Afdeling  Digitaal Databeheer), Marijke van Faassen (Afdeling Geschiedenis), Rik Hoekstra (Afdeling ICT-beheer en -ontwikkeling) en Ton van Kalmthout (Afdeling Geschiedenis).

Naar deze editie kan als volgt worden verwezen: Annemarie Kets, Brieven en Correspondenten rond 1900. Digitale editie. Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) 2016. < http://brieven-correspondenten-1900.huygens.knaw.nl>. [datum van raadpleging].

Verantwoording portretten homepage

• Links: detail van het Zelfportret van Willem Witsen, ca. 1900 (Prentenkabinet UB Leiden)
• Rechts: detail van het Portret van Albert Verwey door Jan Veth, 1885 (Rijksmuseum, Amsterdam)

 

Op dit werk is de Licentie onder Creative Commons  (Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal) van toepassing.